Nielegalne prywatne blokady na koła

Prawnie dopuszczalne jest wprowadzenie opłat za parkowanie na terenie zarządzanym przez zarządcę dróg wewnętrznych (w postaci np.: wspólnoty mieszkaniowej, spółdzielni, itd.), lecz prawnie niedopuszczalne jest ich egzekwowanie poprzez zakładanie blokad na koła samochodów.

Na jednym z katowickich osiedli, zarządzanym przez spółdzielnię mieszkaniową, stoi znak, który informuje, iż parking na tym osiedlu przeznaczony jest dla mieszkańców, ich gości oraz osób korzystających z usług w którymś z bloków. Jest również informacja o tym, że jest to teren prywatny. Podmioty uprawnione do parkowania mają specjalną karteczkę. Pozostałe osoby obowiązane są uiszczenia opłaty w kwocie 150 zł za każdą rozpoczętą dobę parkowania - w przeciwnym wypadku na koła zostanie założona blokada. Tak ustanowioną strefa parkowania nadzorowana jest przez zewnętrzną firmę, której pracownicy zdejmują założone blokady za kwotę 150 zł. W wypadku, gdy parkujący nie dysponuje taką kwotą, wystawiane jest stosowne wezwanie do zapłaty kwoty 200 zł w terminie 7 dni.

Jedna z parkujących, której została założona blokada, postanowiła szukać sprawiedliwości w sądzie. Sąd Rejonowy rozpoznający sprawę uznał, iż właściciel nieruchomości ma prawo czerpać z niej korzyści i tym samym pobierać opłaty za parkowanie pojazdów na jego terenie. W takim wypadku dochodzi do zawarcia umowy najmu miejsca parkingowego pomiędzy właścicielem terenu, a osobą parkującą swój pojazd na jego terenie. „Reasumując Sąd uznał, że powódka co do zasady powinna była uiścić opłatę za parkowanie przy ul. (...). Niemniej w ocenie Sadu uiszczenia opłaty za parkowanie w tym miejscu mógłby się jedynie domagać właściciel tej nieruchomości lub inna osoba umocowana do zarządzania tym teren. Pozwana tymczasem nie przedłożyła żadnego dokumentu, z którego wynikałoby upoważnienie do pobierania opłat od osób parkujących na tym terenie. Tym samym pozwana nie wykazała, aby jej pracownicy byli uprawnieni do żądania od powódki zapłaty kwoty 150 zł.”

Powyższe orzeczenie zostało zaskarżone przez stronę pozwaną.

Sąd Okręgowy w Katowicach w dniu 23 czerwca 2017 roku w sprawie o sygnaturze akt IV ACa utrzymał wyrok sądu pierwszej instancji, a swoje stanowisko uzasadnił w sposób następujący: „Na marginesie należy stwierdzić, że nawet gdyby pozwana wykazała, że na mocy umowy była upoważniona przez właściciela do zakładania blokad na koła samochodów zaparkowanych na terenie osiedla, stwierdzić należy, że opata ta – wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego - nie byłaby należna. Zgodnie ustawą Prawo o ruchu drogowym zakładanie blokad na kola pojazdów przez osoby utrzymujące porządek w zakresie parkowania pojazdów ( porządkowych), działające w imieniu lub na rzecz zarządcy terenu jest bezprawne. Nie ulega wątpliwości, że regulamin korzystania z dróg wewnętrznych wprowadzony przez zarządcę terenu (np. spółdzielnię mieszkaniową), a upoważniający np. pozwaną do karania użytkowników pojazdów przez zakładanie blokady pozostaje w sprzeczności z przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Zakładanie blokad jest wręcz w takiej sytuacji środkiem represji mającym na celu wyegzekwowanie żądanej opłaty. Jest to środek ograniczający prawo własności pozostaje tym samym w wyłącznej sferze władztwa państwa. Natomiast własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. Środki lego typu mogą więc stosowane wyłącznie na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego nie budzącego żadnych wątpliwości. Każda ingerencja w prawo własności stanowi środek ostateczny i może być dokonywany dopiero w sytuacji, gdy inne środki zawiodą i to tylko ze względu na ważną wartość mocniej chronioną (zasada hierarchiczności wartości chronionych przez prawo). Wartością wyżej chronioną jest np. ważny interes publiczny, zdrowie czy życie. Zakładanie blokad na koła pojazdu jest niedopuszczalne również z punktu widzenia przepisów art. 343 kc. statuującego środki służące ochronie zagrożonego lub naruszonego posiadania, tj. obronę konieczna (§ 1) oraz tzw. samopomoc dozwoloną (§2).

Założenie blokady na kola pojazdu, którym naruszono władztwo posiadacza danej nieruchomości, nie może być zakwalifikowane jako działanie przy przywracające stan sprzed naruszenia. Jego istotą jest wyłącznie wyegzekwowanie opłaty, która została ustalona arbitralnie przez właściciela nieruchomości.

Zgodnie z art. 130 a ust. 8 i 9 ustawy prawo o ruchu drogowym pojazd może być unieruchomiony przez zastosowanie urządzenia do blokowania kół w przypadku pozostawienia go w miejscu, gdzie jest to zabronione, lecz nieutrudniającego ruchu lub niezagrażającego bezpieczeństwu. Pojazd unieruchamia Policja lub straż gminna (miejska). Zatem pozwana nawet na mocy umowy z spółdzielnią – o ile taka była- uprawniona do zakładania blokady na koła pojazdu powódki. Żądanie de facto za zdjęcie blokady opłaty 150 zł jako opłaty parkingowej (za parkowanie) nie było uzasadnione.”